عمل قلب باز؛ از نحوه انجام تا مراقبت های پس از آن
عمل قلب باز یکی از پیچیده‌ترین و حیاتی‌ترین روش‌های درمانی در دنیای پزشکی است که به‌عنوان نجات‌بخش بیماران قلبی شناخته میشود. این جراحی در مواقعی انجام میشود که قلب با مشکلاتی از جمله نارسایی قلبی یا مشکلات مادرزادی دست و پنجه نرم می‌کند.
عمل قلب باز چیست؟
عمل قلب باز یک روش درمانی است که برای رفع بیماری و عارضه‌های قلبی مانند نارسایی قلب، نقایص مادرزادی و مشکلات قلبی از بدو تولد، آریتمی، آنوریسم آئورت قلبی و بیماری‌های عروق کرونر انجام میشود. در این عمل، جراحان قفسه‌ی سینه‌ی بیمار را باز می‌کنند تا مستقیماً به قلب دسترسی پیدا کنند.
روش‌های انجام جراحی قلب باز
جراحی قلب باز به دو روش انجام میشود:
- روی پمپ یا آن پمپ (On-pump): در این روش، یک دستگاه بای‌پس به قلب و ریه شما متصل و موقتاً جایگزین این ۲ اندام میشود. این دستگاه خون را در بدن شما گردش می‌دهد و از قلب شما دور می‌کند. در این شرایط در قلب دیگر خون جریان ندارد و جراح قلبی را که نمی‌تپد و در آن خون جریان ندارد را عمل می‌کند. پس از اتمام عمل، جراح دستگاه را جدا می‌کند و قلب شما دوباره شروع به کار می‌کند.
- خارج پمپ یا آف پمپ (Off-pump): جراحی آف‌پمپ که با نام جراحی قلب تپنده نیز شناخته میشود، روی قلبی انجام میشود که همچنان به ضربان خود ادامه می‌دهد. این روش فقط برای پیوند عروق کرونر (CABG) استفاده میشود.
عمل قلب باز چگونه انجام میشود؟
جراحی قلب باز یک عمل پیچیده است که مراحل آن بسته به نوع بیماری قلبی و روش جراحی متفاوت می‌باشد. اما به طور کلی، مراحل این عمل به شرح زیر است:
- ایجاد برش: ابتدا جراح یک برش نسبتا بزرگ ۸ تا ۱۰ اینچی در وسط قفسه سینه ایجاد می‌کند تا به قلب دسترسی پیدا کند.
- باز کردن قفسه سینه: سپس تمام یا قسمتی از استخوان سینه برش داده شده و دنده‌ها از هم جدا می‌شوند تا فضای کافی برای انجام عمل ایجاد شود.
- استفاده از دستگاه بای‌پس (در صورت نیاز): درصورت نیاز برای توقف موقت فعالیت قلب و ریه، از دستگاه بای‌پس استفاده میشود. تا جراح بتواند جراحی را انجام دهد.
- ترمیم قلب: جراح با توجه به نوع بیماری، اقدام به ترمیم قسمت آسیب‌دیده‌ی قلب می‌کند.
- بازگرداندن فعالیت قلب: پس از اتمام عمل ترمیم، فعالیت قلب مجدداً برقرار میشود. در برخی موارد، ممکن است برای شروع مجدد ضربان قلب، از شوک الکتریکی خفیف استفاده شود.
- جدا کردن بای‌پس: درصورتی‌که از دستگاه بای‌پس استفاده شده باشد، پس از آغاز مجدد فعالیت قلب، دستگاه جدا میشود.
- بستن قفسه سینه: برش ایجاد شده در استخوان سینه با استفاده از سیم بسته میشود.
- بستن برش‌ها: در آخر برش اصلی ایجاد شده روی پوست بخیه زده میشود.
عمل قلب باز: هر آنچه باید بدانید
عمل قلب باز یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین جراحی‌های پزشکی است که به منظور درمان بیماری‌های قلبی انجام میشود. این جراحی شامل باز کردن قفسه سینه و دسترسی مستقیم به قلب برای انجام اصلاحات مورد نیاز است. در این مقاله، به بررسی کامل این جراحی، مراحل انجام آن، خطرات، زمان مورد نیاز و سایر اطلاعات مهم در این زمینه خواهیم پرداخت.
عمل قلب باز چیست؟
عمل قلب باز (Open Heart Surgery) نوعی جراحی پیشرفته است که در آن جراح با ایجاد یک برش در قفسه سینه، به قلب دسترسی پیدا کرده و مشکلات ساختاری یا عملکردی آن را اصلاح می‌کند. این جراحی معمولاً برای درمان بیماری‌های قلبی مانند تنگی عروق کرونری، نقص‌های مادرزادی قلب، یا مشکلات دریچه‌ای قلب انجام میشود.
این نوع جراحی معمولاً برای بیمارانی انجام میشود که روش‌های کم‌تهاجمی‌تر مانند آنژیوپلاستی یا درمان‌های دارویی برای آن‌ها مؤثر نبوده است. به طور کلی، تصمیم به انجام این جراحی بعد از بررسی‌های دقیق پزشکی و انجام آزمایش‌های پیشرفته از جمله نوار قلب، اکوی قلب و آنژیوگرافی گرفته میشود.
عمل قلب باز چگونه انجام میشود؟
جراحی قلب باز یک فرایند چند مرحله‌ای دارد که شامل موارد زیر است:
- آماده‌سازی بیمار: بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته و به دستگاه‌های پایش متصل میشود.
- ایجاد برش در قفسه سینه: یک برش طولی در مرکز سینه (استخوان جناغ) ایجاد میشود تا جراح بتواند به قلب دسترسی پیدا کند.
- استفاده از دستگاه قلب-ریه مصنوعی: در بسیاری از موارد، قلب موقتاً متوقف شده و خون از طریق دستگاه قلب-ریه مصنوعی به گردش در می‌آید.
- اصلاح مشکل قلبی: بسته به نوع بیماری، پزشک اقدام به بای‌پس عروق، ترمیم یا تعویض دریچه‌های قلبی یا اصلاح سایر مشکلات می‌کند.
- بستن برش: پس از انجام جراحی، استخوان جناغ دوباره بسته و با سیم‌های مخصوص ثابت میشود، سپس بافت‌ها و پوست دوخته می‌شوند.
- ریکاوری: بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) منتقل شده و تحت نظر قرار می‌گیرد تا روند بهبودی بررسی شود.
این جراحی ممکن است به روش‌های مختلفی انجام شود، از جمله روش‌های پیشرفتهای مانند جراحی با کمک ربات که در آن از دستگاه‌های مکانیکی برای انجام جراحی با دقت بیشتر استفاده میشود.
عمل قلب باز چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان عمل قلب باز بسته به پیچیدگی جراحی و شرایط بیمار متفاوت است، اما معمولاً بین 3 تا 6 ساعت طول می‌کشد. بعد از عمل، بیمار نیاز به بستری در بیمارستان به مدت 5 تا 10 روز دارد.
پس از ترخیص، دوره‌ی نقاهت ممکن است چندین هفته تا چند ماه طول بکشد و بیماران باید تحت نظر پزشک باشند و مراقبت‌های خاصی را رعایت کنند.
آیا عمل قلب باز خطرناک است؟
عمل قلب باز مانند هر جراحی دیگری خطرات خاص خود را دارد. برخی از خطرات و عوارض احتمالی شامل:
- عفونت زخم جراحی
- خونریزی داخلی
- لخته شدن خون و سکته مغزی
- اختلال در ریتم قلب (آریتمی)
- نارسایی کلیوی یا ریوی
- واکنش‌های آلرژیک به بیهوشی
با این حال، پیشرفتهای پزشکی و تکنیک‌های جدید، میزان موفقیت این جراحی را به میزان قابل توجهی افزایش داده‌اند و بسیاری از بیماران پس از عمل، بهبودی کامل پیدا می‌کنند.
ریکاوری بعد از عمل قلب باز
دوره بهبودی پس از جراحی قلب باز به طور معمول چندین هفته تا چند ماه طول می‌کشد. در این مدت بیمار باید نکات زیر را رعایت کند:
- مصرف داروها طبق دستور پزشک
- استراحت کافی و پرهیز از فعالیت‌های سنگین
- کنترل رژیم غذایی و پرهیز از غذاهای پرچرب و شور
- انجام تمرینات تنفسی برای بهبود عملکرد ریه‌ها
- مراجعه منظم به پزشک برای بررسی روند بهبودی
پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که بیماران پس از جراحی، به تدریج فعالیت‌های خود را افزایش دهند و از برنامه‌های توانبخشی قلبی بهره ببرند تا عملکرد قلب و سلامت عمومی خود را بهبود بخشند.
عمل قلب باز در ایران
در ایران، جراحان قلب بسیار ماهری وجود دارند که این جراحی را با بالاترین استانداردهای پزشکی انجام می‌دهند. یکی از پزشکان معروف در این زمینه، دکتر پرویزی است که تجربه و مهارت بالایی در انجام این جراحی دارد.
مراکز درمانی پیشرفتهای مانند بیمارستان‌های قلب تهران، مشهد، اصفهان و شیراز نیز این جراحی را با امکانات مجهز و پزشکان مجرب انجام می‌دهند.
عمل قلب باز به انگلیسی چیست؟
اصطلاح “عمل قلب باز” در زبان انگلیسی Open Heart Surgery نامیده میشود. این اصطلاح معمولاً در مقالات پزشکی و منابع علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جمع بندی
عمل قلب باز یک جراحی پیچیده و حساس است که برای درمان بیماری‌های جدی قلبی انجام میشود. اگرچه این جراحی خطرات خاص خود را دارد، اما در بسیاری از موارد باعث بهبود کیفیت زندگی بیماران میشود. رعایت مراقبت‌های پس از عمل و پیروی از توصیه‌های پزشک، نقش مهمی در موفقیت این جراحی دارد.
در صورت داشتن هرگونه سوال یا نگرانی درباره این جراحی، حتماً با پزشک متخصص قلب و عروق مشورت کنید. همچنین، اطلاع از تجربیات بیماران قبلی و بررسی مراکز درمانی معتبر می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری بهتر کمک کند.
